Πότε μια δυσκολία στο παιδί σας μπορεί να θεωρηθεί “ακίνδυνη”; Πρέπει να αντιμετωπίζουμε δυσκολίες που παρουσιάζονται στο παιδί ; Πρέπει να περιμένουμε να περάσουν με τον χρόνο καθώς θα ωριμάζει, ή να ρωτάμε τους ειδικούς για ότι μας προβληματίζει;
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν περιπτώσεις που ανταποκρίνονται στην φράση ” θα περάσει μόνον του με τον καιρό”.Αλλά αυτό έχει ένα συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο, και συνάρτηση με το είδος της δυσκολίας. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει επίσης, αν μιλάμε για μια ή περισσότερες δυσκολίες.
Είναι πολύ σημαντικό να παρέμβουμε στον σωστό χρόνο.
Παρακάτω δίνονται περιπτώσεις παιδιών με δυσκολίες που ξεκίνησαν αποκατάσταση έγκαιρα, καθυστερημένα ή και καθόλου.
Αυτά τα παραδείγματα αναφέρονται σε παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγου ομιλίας / συμπεριφοράς / συγκέντρωσης καθώς και μαθησιακές δυσκολίες.
Μαρία 5,5 χρονών
Δεν αρθρώνει πολλά φωνήματα και πάρα πολλά συμφωνικά συμπλέγματα. Η πρόταση της δεν έχει σωστή δομή. Δυσκολεύεται πολύ να μεταφέρει πληροφορίες πχ (πως πέρασε στο σχολείο) και αυτό που θα λέει δεν έχει λογική συνέχεια. Είναι ένα παιδί που αν δεν πάρει αυτό που θέλει, κλαίει και χτυπάει τους γύρω της. Δεν μπορεί να ακολουθήσει εύκολα κανόνες. Δεν της αρέσει καθόλου στο σχολείο.
Σε περίπτωση που δεν παρέμβουμε καθόλου η Μαρία κατά πάσα πιθανότητα θα αντιμετωπίσει και άλλες δυσκολίες αφού ο λόγος της αλλά και η συμπεριφορά της δεν την βοηθάνε να μάθει καινούρια πράγματα. Για τους συμμαθητές της είναι το παιδί που μιλά “ακαταλαβίστικα” και επειδή η Μαρία χτυπάει κιόλας, ελάχιστα παιδιά παίζουν μαζί της.
Από τα παραπάνω είναι λογικό να μην αρέσει καθόλου το σχολείο στην Μαρία. Σε ποιον θα άρεσε να πάει πχ σε μια δουλειά που δεν τον αποδέχεται και δεν τον καταλαβαίνει κανείς;
Αν δεν παρέμβουμε με αποκατάσταση στις δυσκολίες της, η Μαρία μπαίνοντας στην πρώτη δημοτικού, θα κληθεί να διαβάσει γράμματα που δεν μπορεί καν να αρθρώσει, όπως επίσης θα πρέπει να τα γράψει κιόλας. Παράλληλα η περιγραφική κ αφηγηματική της ικανότητα υστερεί πολύ καθώς επίσης και η συγκέντρωση της. Οι προβληματικές συμπεριφορές θα κορυφωθούν αφού πλέον το σχολείο αφήνει την μορφή “παιχνιδιού” και γίνεται πιο απαιτητικό. Έτσι η Μαρία μπαίνοντας στην πρώτη δημοτικού με δυσκολία στην συγκέντρωση, δυσκολίες λόγου και ομιλίας καθώς και συμπεριφοράς θα εκδηλώσει και μαθησιακές δυσκολίες. Θα διαταραχθεί κι άλλο η ψυχοσύνθεση της όπως επίσης μπορεί να εκδηλωθεί και σχολική άρνηση.
Η μάθηση είναι μια αλυσίδα και από την αλυσίδα της Μαρίας ήδη λείπουν πολλοί κρίκοι.
Αν παρέμβουμε έγκαιρα, η Μαρία θα είχε κατανοητό λόγο στο νήπιο και στο προνήπιο αφού θα μπορεί να αρθρώνει σταδιακά όλα τα φωνήματα. Θα είχε βελτιώσει τη συγκέντρωση της και θα βελτιώνεται σταδιακά η περιγραφική και αφηγηματική της ικανότητα καθώς και το λεξιλόγιό της. Βλέποντας η ίδια ότι καταφέρνει πράγματα, δεν θα έχει τους ίδιους λόγους να εκδηλώσει προβληματικές συμπεριφορές άρα και η εικόνα της απέναντι στους συμμαθητές θα είναι καλύτερη, με πολύ μεγάλες πιθανότητες για μια πιο ομαλή ένταξη στο σύνολο καθώς και λιγότερες πιθανότητες να μην της αρέσει το σχολείο.
Αν ξεκινούσε η αποκατάσταση της Μαρίας στην πρώτη δημοτικού θα είχαν να αντιμετωπιστούν περισσότερες δυσκολίες και εκεί ο χρόνος κατά κάποιο τρόπο θα “κυνηγούσε” την Μαρία. Στην αποκατάσταση παίζει σημαντικό ρόλο ο ρυθμός εμπέδωσης και αυτοματοποίησης νέων πραγμάτων κάθε παιδιού. Πέρα από λογοθεραπεία, εργοθεραπεία και θεραπεία συμπεριφοράς που θα έπρεπε να κάνει σίγουρα θα χρειαζόταν και η βοήθεια ειδικού παιδαγωγού για να καλυφθούν άμεσα και οι καινούριες δυσκολίες λόγω δημοτικού.
Σίγουρα η πορεία της θα βελτιωνόταν αφού θα είχε άμεση βοήθεια αλλά είναι σαφές ότι η πιο σωστή περίοδος αποκατάστασης θα ήταν η περίοδος που πρωτοπαρατηρήθηκαν δυσκολίες, πριν προλάβει καν η δυσκολία να μεγαλώσει ή και να πολλαπλασιαστεί.
Ο Γιάννης είναι στην Γ’ δημοτικού.
Δεν μπορεί να περιγράψει κάτι που έζησε, μία εικόνα που βλέπει ή μία ιστορία που έμαθε. Οι απαντήσεις του είναι μονολεκτικές. Ξεχνάει τις εργασίες που έχει να κάνει στο σπίτι. Δεν κρατάει ποτέ σημειώσεις.
Αν αφήσουμε τον Γιάννη να συνεχίσει στις επόμενες τάξεις, χωρίς να τον βοηθήσουμε στις δυσκολίες του, δεν θα μπορέσει ποτέ να ολοκληρώσει με σωστή σύνταξη ένα θέμα είτε προφορικά είτε γραπτά, έστω και αν έχει διαβάσει καλά και κατέχει την γνώση. Το δε λεξιλόγιο του θα περιορίζεται σε ελάχιστες και πάντα ίδιες λέξεις. Όσο για τις εργασίες του δύσκολα θ αναλαμβάνει ευθύνες και θα τις διεκπεραιώνει ως το τέλος.
Ενώ αν βοηθηθεί θα μάθει πως θα συντάσσει τον λόγο του είτε είναι προφορικός είτε είναι γραπτός έτσι ώστε να είναι κατανοητός και σωστός. Να έχει αρχή, μέση και τέλος. Θα αναπτύξει το λεξιλόγιο του και θα μάθει να το χρησιμοποιεί σωστά. Επίσης μέσα από συγκεκριμένες τεχνικές θα μάθει πόσο σημαντικό είναι να είσαι υπεύθυνος και να ολοκληρώνεις ότι αναλαμβάνεις.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι η έλλειψη προόδου αναλύεται ως έλλειψη σωστής και έγκαιρης αντιμετώπισης και όχι σαν αδυναμία του παιδιού.
Έχει αποδειχτεί ότι υπάρχει βελτίωση και εισπράττουν περισσότερα οφέλη αποδίδοντας το μέγιστο των δυνατοτήτων τους τα παιδιά αν δεχτούν παρέμβαση έγκαιρα.
Έχει παρατηρηθεί ότι πολλά παιδιά με δυσκολίες στον λόγο /ομιλίας εκδηλώνουν προβληματικές συμπεριφορές αφού δεν μπορούν να επικοινωνήσουν αυτό που θέλουν και να είναι κατανοητά . Ή αντίθετα αποτραβιούνται , είναι ντροπαλά, δεν θέλουν να συμμετέχουν σε τίποτα και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Από μια δυσκολία λόγου λοιπόν αν δεν βοηθηθεί το παιδί μπορούν να γεννηθούν και άλλες δυσκολίες, (συμπεριφοράς, ψυχικής ισορροπίας και μαθησιακές δυσκολίες) .
Σε κάθε ηλικία τα παιδιά πρέπει να κατακτούν συγκεκριμένα πράγματα και να έχουν συγκεκριμένες δεξιότητες. Φανταστείτε το σαν μια αλυσίδα. Όσο καθυστερούμε να ενώσουμε έναν κρίκο χάνουμε και άλλους.
Κάθε παιδί με την δυσκολία του είναι ξεχωριστό για αυτό συστήνεται ατομικό πρόγραμμα. Στον σωστό χρόνο, με την σωστή αξιολόγηση και αποκατάσταση των ειδικών (αναπτυξιολόγος, λογοθεραπευτής, εργοθεραπευτής, ειδικός παιδαγωγός, ψυχολόγος, παιδοψυχίατρος) καθώς και με την συνεργασία γονέα και σχολείου, όλα τα παιδιά έχουν την δυνατότητα να μάθουν και να προαχθούν γνωστικά, συναισθηματικά και κοινωνικά .